Embedded Files
Voor de diagnostiek van reuma is het van belang om onderscheid te maken tussen de verschillende soorten reuma. Reuma is een verzamelnaam voor aandoeningen in gewrichten, spieren en pezen. Heeft een cliënt klachten aan het bewegingsapparaat, zoals pijn aan spieren en pezen of stijfheid of ontsteking aan gewrichten, moeite met bewegen en vermoeidheid? Dan is de huisarts het eerste aanspreekpunt. Pas als verder onderzoek nodig is, komt de specialist in beeld.
Reuma signaleren
Vaststellen dat een zorgvrager reuma heeft vraagt om specialistisch onderzoek. Zeker in het beginstadium is de aandoening moeilijk te herkennen. Want gewrichtsdestrictie - het kenmerk dat de meest meest zichtbare symptomen geeft - is dan nog niet aanwezig (1). Maar zeker in de wijk - waar je zorgvragers vaak goed kent - kun je wel een signalerende functie hebben. Heeft een zorgvrager bijvoorbeeld stijve handen, kan hij moeilijk ene vuist maken en zijn de voorvoeten pijnlijk bij opstaan of lopen? Verwijs dan direct door nar een huisarts. Zeker als Reumatoïde Artritis voorkomt in de familie (1).
Onderzoek bij de huisarts
De huisarts stelt verschillende vragen over de klachten en wanneer die zich voordoen (zie anamnese) en doet lichamelijk onderzoek. Hiervoor raadpleegt de huisarts de richtlijnen van de NHGstandaarden (1). Daarnaast onderzoekt de huisarts of er andere aandoeningen zijn en welke medicijnen er gebruikt worden. Als de huisarts voor een goede diagnose extra onderzoek nodig heeft, wordt er soms bloedonderzoek gedaan of worden er röntgenfoto’s gemaakt. Dit kan soms in de eigen praktijk, anders wordt er doorverwezen naar een laboratorium voor bloedonderzoek en een polikliniek van het ziekenhuis voor een röntgenfoto. Daarmee kan hij meestal de oorzaak van de klachten vaststellen en verder behandelen. Bijvoorbeeld door medicijnen te geven of door te verwijzen naar een fysiotherapeut.
Onderzoek bij de specialist
Blijven de klachten bestaan dan is verder onderzoek nodig. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de huisarts denkt aan reumatoïde artritis of systemische lupus erythematodes. Hij verwijst dan door door naar een specialist zoals een reumatoloog of een orthopedisch chirurg. De reumatoloog doet dan verder onderzoek om de diagnose te stellen. De reumatoloog onderzoekt de gewrichten en laat vaak een bloedonderzoek doen om te kijken of het bloed antilichamen bevat. Elke vorm van reuma kent zijn eigen diagnostiek. Deze zijn te vinden in de actuele richtlijnen en zorgpaden van de Nederlandse Vereniging voor Reumatologie (2).
Reuma in kaart met meetinstrumenten
Er zijn verschillende meetinstrumenten beschikbaar die helpen om reuma te diagnosticeren. Hieronder een overzicht van de belangrijkste meetinstrumenten.
Aberdeen low backpain scale (ABPS)
Doelgroep: patiënten met lage rugpijn
De vragenlijst van de ABPS (3) is samengesteld uit negentien vragen. Zo moet de patiënt aangeven waar hij pijn heeft, hoeveel dagen hij die pijn duurt en welke pijnstillende medicatie hij gebruikt. Verder bevat de lijst vragen over activiteiten die de pijn positief en negatief beïnvloeden, zwakte of krachtverlies in de benen en de mate van functioneren. Elke vraag heeft 3 tot 6 antwoordmogelijkheden en de totaalscore geeft een waarde tussen 0 tot 100
Disease Activity Score 28 (DAS28)
Doelgroep: patiënten met reumatoïde artritis
De DAS28 (4) meet de activiteit van ziekte bij patiënten met reumatoïde artritis. Hiervoor wordt gekeken naar 28 gewrichten en beoordeeld hoeveel van de gewrichten gezwollen zijn, hoeveel gewrichten pijnlijk zijn, wat de bloedbezinking is en de patiënt wordt gevraagd een pijnscore (Visual Analogue Scale) te geven. Via een formulier worden deze metingen omgezet in een score tussen de 0 en 10. Die geeft aan of de ziekte in remissie is of een lage of hoge activiteit vertoont.
>> Lees meer over DAS28
Dutch-Arthritis Impact Measurement Scales 2 (Dutch-AIMS2)
Doelgroep: patiënten met reumatoïde artritis en artrose aan de bovenste en onderste extremiteiten
De Dutch-AIMS2 (5) meet verschillende aspecten van de gezondheidstoestand van mensen met reumatische/artrotische aandoeningen, waarbij het gaat om (verandering in) fysiek functioneren, psychisch functioneren en sociale aspecten/impact van de aandoening. De items hebben betrekking op de afgelopen maand. De vragenlijst bestaat uit ruim 50 vragen.
Patiënt Specifieke Klachten (PSK)
Doelgroep: universeel meetinstrument voor alle vormen van reuma
De PSK (6) is meetinstrument om te bepalen in welke mate een patiënt functioneert. Hiervoor kiest die hij 3 tot 5 belangrijke fysieke activiteiten die hij regelmatig uitvoert en waarbij hij klachten ervaart. In de praktijkrichtlijn van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) is een activiteitenlijst opgenomen voor patiënten met reumatische klachten (8). Vervolgens wordt de mate van hinder gescoord een numeric rating scale (NRS).
RAQol
Doelgroep: patiënten met reumatoïde artritis
De RAQol (8) is een vragenlijst die helpt om zicht te krijgen op de kwaliteit van leven van patiënten met reumatoïde artritis. De lijst bestaat uit 30 vragen, bijvoorbeeld over stemming, sociaal leven, alledaagse taken, relaties en fysiek contact.
>> Lees meer over de RAQol
Sequential Occupational Dexterity Assessment (SODA)
Doelgroep: patiënten met reumatoïde artritis
Het Sequential Occupational Dexterity Assessment (9) meet de handvaardigheid van patiënten met Reumatoïde Artritis tijdens activiteiten. Bij deze test moet de patiënt 12 gestandaardiseerde taken uit het dagelijkse leven uitvoeren door beide handen gebruiken. Vervolgens wordt een score gegeven voor de uitvoerbaarheid, moeite en pijn. De eindscore helpt om de handvaardigheid bepalen, maar kan bijvoorbeeld ook om behandeldoelen op te stellen of het effect van handoperaties te evalueren.
>> Lees meer over het Sequential Occupational Dexterity Assessment
Shoulder Function Assessment (SFA)
Doelgroep: patiënten met reumatoïde artritis met schouderklachten
Het Shoulder Function Assessment (10) helpt het functioneren van de schouder in kaart te brengen. Hiervoor maakt het instrument gebruik van 2 visueel analoge schalen over pijn. Daarnaast moeten 4 meerkeuzevragen over activiteiten in het dagelijkse leven worden beantwoord en worden 3 metingen verricht op basis van observatie.
>> Lees meer over het Shoulder Function Assessment
Timed Chair Stand Test (TCST)
Doelgroep: oudere personen of mensen met verminderd functioneren van de onderste extremiteit
De Timed Chair-Stand-Test (11) helpt onder ander spierkracht, balans en valrisico van ouderen te bepalen. Meestal wordt deze uitgevoerd door een fysiotherapeut. Hij vraagt de patiënt om zo snel mogelijk 5 keer op te staan en weer te gaan zitten. Zonder hierbij de armen te gebruiken. Er wordt gemeten hoeveel seconden de patiënt hierover doet,
Visual Analogue Scale (VAS)
Doelgroep: aspecifiek meetinstrument voor alle vormen van reuma
De Visual Analogue Scale (12) is een meetschaal die helpt om na te gaan in welke mate de patiënt bepaalde sensaties beleeft. Dit doet hij op een een horizontale of een verticale lijn van 10 centimeter een punt aan te strepen. Waarbij links (of onder) de minimumscore staat en rechts (of boven) de maximumscore. Het aantal millimeter tussen streep van de patiënt en de minimumscore is de score op de VAS.
>> Lees meer over de VAS
Bronnen
Nursing. Nursing Challenge Reumatoïde artritis. Dit zijn de verpleegkundige aandachtspunten [Internet]. [geraadpleegd op 16 februari 2025]. Beschikbaar op: https://www.nursing.nl/challenge-article/nursing-challenge-reumatoide-artritis-dit-zijn-de-verpleegkundige-aandachtspunten/
Nederlands Huisartsen Genootschap. NHG-standaard Artritis [Internet]. 2017 [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar op https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/artritis
Nederlandse Vereniging voor Reumatologie. NVR Richtlijnen, standpunten en zorgpaden [Internet]. [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar op https://www.nvr.nl/richtlijnen/nvr-richtlijnen-standpunten-en-zorgpaden/
Meetinstrumenten in de zorg. Aberdeen Low Back Pain Scale [Internet]. [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar op https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/aberdeen-low-back-pain-scale/
Medisch Spectrum Twente. DAS28 [Internet]. [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar via https://www.mst.nl/p/Onderzoek/das28/
Dutch-Arthritis Impact Measurement Scales 2 [Internet]. [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar op https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/dutch-arthritis-impact-measurement-scales-2/
Meetinstrumenten in de zorg. Patiënt Specifieke Klachten [Internet]. [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar op https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/patient-specifieke-klachten/
Hurkmans EJ, Peter WFH, Swart NM, Meerhoff GA, Vliet TPM. KNGF-richtlijn Reumatoïde artritis [Internet]. 2018 [geraadpleegd op 12 februari 2025]. Beschikbaar op https://reumanetnl.nl/wp-content/uploads/2019/06/KNGF-praktijkrichtlijn-RA-2018.pdf
Meetinstrumenten in de zorg. Rheumatoid Arthritis Quality of Life [Internet]. [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar op https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/rheumatoid-arthritis-quality-of-life/ [Geraadpleegd op 13-2-2025].
Meetinstrumenten in de zorg. Sequential Occupational Dexterity Assessment [Internet]. [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar op https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/sequential-occupational-dexterity-assessment/
Meetinstrumenten in de zorg. Shoulder Function Assessment. [Internet]. [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar op https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/shoulder-function-assessment/
Meetinstrumenten in de zorg. Timed Chair Stand Test [Internet]. [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar op https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/timed-chair-stand-test/ [Geraadpleegd op 13-2-2025].
Meetinstrumenten in de zorg. Visual Analogue Scale [Internet]. [geraadpleegd op 13 februari 2025]. Beschikbaar op https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/visual-analogue-scale/
Page updated
Report abuse